بلندترین کلوتهای جهان و شهر ارواح را در شهداد ببینید
تاریخ انتشار: ۵ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۰۳۴۹۱
ایسنا/کرمان کلوتها زیباترین عارضه طبیعی کلوخی دنیا و زیباترین و جذابترین پدیدهی کویر بهشمار میروند و در هیـچ یک از بیابانهای دنیا نظیر ندارند.
از جمله جاذبههای طبیعی کرمان، ایران و جهان که عظمـت آن هرگز در باور ناآشنایان نمیگنجد، کویر است. کویرهای کرمان جذابیتهای ویـژهای دارد که آنها را در شمار مناطق شگفتانگیز توریستی قرار میدهد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
کلوتها سر تا سر قسمت غربی کویر لوت مرکزی را پوشانده و از دور به شهر بزرگی میماند که ماهها و سالها، دهها بنا و کارگر نسبـت به ساخت آن اقدام کردهاند.
این شهر کلوخی در فاصلهی ۴۰ کیلومتری شرق و شمالشرق شهداد (شهرستان کرمان) قرار گرفته و مساحـت آن بیش از ۱۱ هزار کیلومتر مربع است.
ثبت جهانی
بیابان لوت به عنوان اولین اثر طبیعی ایران در چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسکو در سال ۱۳۹۵ تحت عنوان بیابان لوت (Lut desert) به ثبت رسید. عرصه و حریم ثبت شده این میراث جهانی در جنوب شرقی ایران، در شرق کوههای مرکزی و رشته کوههای زاگرس، در میان سه استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان گسترده شده و شامل ریگ یلان (تپههای ماسهای)، کلوتها، نبکاها، رودخانه شور، هامادا (دشت ریگی)، پهنه بازالتی گندم بریان و ... است که در این میان کلوتها در غرب و ریگ یلان در شرق با چشماندازی زیبا و شگفتانگیز خودنمایی میکنند.
ارزشهای برجسته جهانی
تاکنون مجموعهای کامل با ویژگیهای بیابان لوت در هیچ جای دیگری از جهان ثبت نشده است. کلوتها منطقهای عاری از هرگونه پوشش گیاهی است. شواهد، حاکی از حداقل حیات جانوری در این منطقه است. در ریگ یلان تقریبا اکثر اشکال تراکمی ماسه ها مانند برخان، اشکال موجی شکل(ریپل مارک)، تپههای ماسهای قیفی شکل، ستارهای شکل و ... دیده میشود. از این جهت میتوان گفت بیابان لوت دارای ویژگیهایی است که آن را در دنیا خاص و منحصر به فرد کرده است.
بیابان لوت مثال برجستهای از مراحل گسترش زمین در گذر زمان، توسعه ناهمواریهای سطح زمین و ویژگیهای مهم زمین شناختی و جغرافیای طبیعی است.
این بیابان دارای نمونههایی از درجات عالی پدیدههای طبیعی است که دارای اهمیت زیبایی شناختی، طبیعی و استثنایی هستند:
- بلندترین تپه های ماسهای دنیا با بیش از ۴۷۵ متر ارتفاع در ریگ یلان.
- بلندترین کلوتهای دنیا با بیش از ۱۵۵ متر ارتفاع
- طویلترین کلوتها با بیش از ۴۰ کیلومتر طول
- بلندترین نبکاها در حاشیه غربی لوت و در امتداد کلوتها با ارتفاع حدود ۱۲ مترکه جزء بلندترین گلدانهای صحرا در جهان محسوب میشود.
- گرم ترین نقطه زمین (قطب حرارتی) با بیش از ۷۰ درجه سانتیگراد در جنوب غربی ریگ یلان.
در هر حال بیابان لوت نه تنها دارای ویژگیهای زیباشناسانه است بلکه بخشی از فرایندهای دخیل در شکلدهی به منطقه و تاریخ زمینشناسی را نیز نشان میدهد. در عین حال تنوع چشماندازها و ناشناختهبودن منطقه شرایط مناسبی را برای تحقیقات علمی و گسترش ژئوتوریسم فراهم میکند.
کلوتها و کلوتکها
برای نخستینبار که پا به این شهر کلوخی عجیب میگذارید ممکن است تصور کنید انسان در ساخت این ابرسازهها نقش داشته است اما باید بدانید که این زیبایی باشکوه ساخته معماری کویر است.
زیبایی اسرارآمیز این منطقه باعث شده که جهانردان و شرقشناسان خارجی که با فاصله زیاد از اطراف این کوهستان کویری عبور میکردند آن را با نام «شهر ارواح» بنامند چرا که از دور به منظره شهری بزرگ با آسمانخراشها و برجهای بلندی میماند که در تاریکی و سکوت به سر میبرد.
این اشکال ناشی از فرسایش بادکندگی در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا از قبیل ایران، ایالات متحده، چاد، مصر و پرو در سطح وسیعی مشاهده میشود. نمونه منحصربه فرد این عوارض به صورت پشتهها و دالانهای موازی در جنوب شرق ایران سطح وسیعی از چاله لوت با ابعادی معادل ۱۵۰ در ۷۰ کیلومتر را پوشانیده است بطوریکه چهار درصد کل بیابان لوت را شامل شده است.
نبکا و پیکانهای ماسهای
یکی دیگر از عوارض استثنایی کویر لوت، وجود گونهای از بزرگترین نبکاهای جهان در حاشیه غربی آن است. در حدود ۲۰ کیلومتری شهداد، درختان و درختچههای گز در گلدانهای بیابانی لوت جای گرفتهاند که به آن نبکا یا تلهای گیاهی (تل گز) گفته میشود. زمینهای بین نبکاها پوشیده از ماسه است. نبکاها معمولا در سطح همواری که میزان ماسه آن متوسط و سطح آب زیرزمین بالا بوده و یا رطوبت موجود کافی برای حیات پوشش گیاهی باشد، ظاهر میشوند.
شهر خیالی لوت
شهر خیالی لوت از مناظر دیگر لوت است که از اشکال فرسایشی بیشتر آب (و نیز باد) تشکیل شده که شبیه یک شهر مخروبه بهنظر میرسد. براثر فرسایش شدید آب و صیقل دادن باد، زمین در بعضی قسمتها به شدت فرسایش یافته و در طول قرنها فرسایش آبی و بادی شدید به صورت بقایای آثار خرابههای شهرها درآمده که در منطقه، به شهر لوت یا شهرهای لوت معروف است. این آثار و عوارض بیابانها که بر اثر آب (و نیز باد) به وجود آمده، بسیار زیبا و همانند آثار و بقایای شهرهای کهن ایران، جالب و دیدنی هستند.
چشمانداز تاریخی(باستانی لوت)
قدمت و سابقه زندگی بشر در منطقه دشت لوت به ۷۰۰۰ سال پیش بر میگردد. این منطقه از هزاره پنجم پیش از میلاد به بعد، پیوسته توسط انسان مورد سکونت قرار گرفته است. حاشیه غربی دشت لوت (دشت شهداد)، علیرغم مجاورت با بیابان بی آب و گرم و خشک لوت توسط انسان گذشته برای زندگی انتخاب شده و بر اساس اطلاعات باستان شناسی، ۷۰۰۰ سال فرهنگ و تمدن بشری را در خود جای داده است.
رودخانه شور
رودخانهای زیرزمینی به نام شور، در اعماق این بیابان در جریان است که باعث شوری خاک و رطوبت دیوارهای کلوتها در این منطقه شده است. این رودخانه دائمی که در تمام طول سال پرآب است از ارتفاعات شمال غرب بیرجند سرچشمه میگیرد و پس از طی مسافتی ۲۰۰ کیلومتری در نزدیکی شهداد در منطقهای به نام چاله معدن نمک که محلیها آن را گود نمک مینامند آرام میگیرد.
ششضلعیهای نمکی ایجاد شده در اطراف دریاچه نمکی یکی دیگر از جاذبههای طبیعی کویر لوت است. وجود این رودخانه نقش مهمی در استحکام نسبی و پایداری کلوتها دارد.
گندم بریان
دشت گندم بریان با ویژگیهای منحصربهفرد و فضایی فوقالعاده برای عکاسی در سالهای اخیر، بهعنوان یکی از جاهای دیدنی استان کرمان، میزبان تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی بوده است.
این منطقه در سطح بلوک لوت حدود ۴۰ مخروط آتشفشانی کواترنر وجود دارد. مخروطها دارای قلههای کوتاه و مدور یا دهانه آتشفشانی است. بیشتر فوران آنها و مواد مذاب جاری شده از آنها مورفولوژی خاصی در منطقه چه به شکل مخروط و باتولیت و چه پهنه بازالتی به وجود آوردهاند که شاخصترین آنها گندم بریان را شکل داده است.
پهنه بازالتی گندم بریان ۴۸ کیلومتر طول، ۱۰ کیلومتر عرض و ۴۸۰ کیلومترمربع مساحت دارد. گندم بریان به یکی از گرمترین مناطق زمین شهرت یافته است. اهالی شهداد به پهنه گندم بریان، ریگ سوخته هم میگویند.
پوشش گیاهی و جانوری بیابان لوت
در بخش هایی از این بیابان، گونههای با ارزش جانوری نظیر گربه و روباه شنی، انواع خزندگان مانند افعی شاخدار، رتیل خورشیدی، انواع آگاما، انواع گِکو و گونههای خاص پرندگان از جمله زاغ بور به عنوان تنها پرنده آندمیک ایران مشاهده میشود. همچنین پوشش گیاهی ارزشمند بیابان لوت شامل تاغ، گز، قیچ، اسکنبیل، شورگز، سیاه شور، اَرمَک، سَبَط، اِشنان و ... هستند. با توجه به اهمیت پژوهش و مطالعه در این زمینه، پایگاه میراث جهانی بیابان لوت با همکاری مراکز تحقیقاتی بررسی و شناسایی پوشش گیاهی بیابان لوت در بخشهای ناشناخته را آغاز کرده است.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری گردشگري کلوت شهداد استان کرمان سفرهای نوروزی استانی اجتماعی نوروز ۱۴۰۳ استانی فرهنگی و هنری استانی اقتصادی ماسه ای گندم بریان بیابان لوت پوشش گیاهی ریگ یلان کلوت ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۰۳۴۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خطر ریزگردهای قم بیخ گوش تهران
مدیر کل منابع طبیعی استان قم گفت: یکی از علل اصلی پدیده گرد و غبار در قم وجود بیابانهاست که تبدیل به کانونهای ایجاد ریزگردها شده و اگر زود برطرف نشود فراتر از قم رفته و پایتخت را هم دربر میگیرد.
محمد شعاعی در گفتوگو با تسنیم در قم در رابطه با معضل حل نشده گرد و غبار در استان گفت: مهمترین مسئلهای که در سالهای اخیر با آن درگیر هستیم موضوع گسترش بیابان، فرسایش خاک و گرد و غبار است که زندگی مردم و شهروندان قم را دچار اختلال کرده است.
وی افزود: از نظر آماری بیش از 84 درصد از مدیریت عرصههای استان در اختیار منابع طبیعی است که معمولا در 4 محور حفظ، احیا، توسعه و بهره برداری تعریف شده و موضوع پدیده گرد و غبار گره خورده به بحث بیابان، که تقریبا حدود 20 درصد یعنی 200 هزار هکتار عرصههای بیابانی داریم.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم با بیان اینکه 300 هزار هکتار از مساحت قم مستعد تولید گردوخاک است، گفت: حدود 105 هزار هکتار از عرصههای بیابانی قم عرصههایی هستند که تبدیل به کانونهای ایجاد گرد و غبار شده است.
بیشتر بخوانید
احتمال تبدیل دریاچه نمک قم به کانون جدید گردوغبار کشور
وی خاطرنشان کرد: گردوغبار و ریزگردها در سالهای اخیر برای قم یک معضل شده و اگر این معضل زود برطرف نشود فراتر از استان خواهد رفت و حتی میتواند پایتخت را هم در بر بگیرد.
شعاعی، تاریخچه آغاز بحث بیابانزدایی در استان قم را از سال 1349 دانست و در این راستا عنوان کرد: با توجه به اعتبارات تخصیص یافته، کارهای زیادی انجام شده و از سال 1349 که طرح مقابله با بیابان آغاز شده، کارهایی صورت گرفته اما متأسفانه سرعت بیابانیشدن از سرعت عملیات بیشتر بوده است.
وی تصریح کرد: علل مختلفی زمینهساز این امر شده، که یکی از آن بحثهای طبیعی چون؛ اقلیم، گرم شدن زمین و چیزهایی که در طبیعت اتفاق میافتد؛ مانند دخالتهای بشری و ... و همچنین بحث قطع حق آبه های زیست محیطی که شاید بیشترین ضربه را وارد کرده، به طور مثال منطقه شرق قم زمانی چراگاه دامها بوده که اکنون تبدیل به بیابان شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم درباره احیای عرصههای بیابانی استان عنوان کرد: حدود 15 هزار هکتار مناطق بیابانی از سال 1349 تاکنون در مناطق مختلف احیا شده، که نمونه شاخص آن، منطقه کوه نمک در مسیر قم_ جعفریه است که کانون ایجاد ریزگردها بوده و از سال 70 مهار و تقویت شده است.
شعاعی تصریح کرد: چهار کانون مولد این ریزگردها در استان شامل حسین آباد میش مست، مسیله، قم و کوه نمک را داریم که باید تدابیری ویژه و فوری برای کنترل و جلوگیری و مهار آن در نظر گرفته شود.
شعاعی خاطر نشان کرد: در بحث احیا، طبق آییننامه مبارزه با پدیده گرد و غبار، 14 دستگاه متولی مبارزه با گرد و غبار هستند که باید همه پای کار بیایند، طرحی که پیگیر آن در استانداری و سازمان مدیریت هستیم، این کار را باید در سطح ملی و به عنوان ابر پروژه معرفی کنیم، چون اگر زود به داد آن نرسیم استانهای همجوار از جمله تهران را هم درگیر خواهد کرد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، محمدحسین بازگیر مدیرکل محیط زیست استان قم نیز با بیان اینکه اکوسیستم دریاچه نمک قم به شدت شکننده شده است، گفت: ستاد ملی مدیریت گردوغبار کشور اعلام کرده اگر دریاچه نمک آسیب ببیند، فلات بخش مرکزی نیز آسیب خواهد دید و کانون گردوغبار و ریزگردها در منطقه فعال خواهد شد.
به گفته بازگیر دریاچه نمک، یکی از فرصتهای خوب استان قم است که بین سه استان قم، اصفهان و سمنان قرار گرفته و وسعتی حدود 200 هزار هکتار دارد و از دشت مسیله پشتیبانی میکند و خوشبختانه هنوز به وضعیتی که گرد و غبار و ریزگرد ایجاد کند نرسیده است.
مدیرکل محیطزیست استان قم با بیان اینکه متأسفانه به دلیل قطع حقابه ها و خشکسالی گسترده، اکوسیستم این منطقه به شدت شکننده شده است، گفت: متأسفانه کم کم با تهدید این فرصت گرانبها روبهرو میشویم و حق آبه هایی که باید به تالابهای اقماری دریاچه، مثل؛ تالاب مُرّه، تالاب حوض سلطان، تالاب بند علی خان در استان تهران و ... برسد، نرسیده و رودخانهها، ورودی و آوردهای گذشته را ندارد، در بالادست، هم سدهای زیادی و هم برداشتهای زیادی داشتیم.
وی تصریح کرد: لازمه مدیریت و ساماندهی آن کارهای فرااستانی است که در سفر قبلی رئیس جمهور به استان قم، موضوع دریاچه نمک در یک کارگروه ملی به تصویب رسید و بیش از یک سال کار انجام شد و یک برنامه جامعی برای مدیریت این حوزه تهیه و با دستگاههای مختلفی که مرتبط با این حوزه اند، همچون وزارت کشور، وزارت نیرو و جهاد کشاورزی، وزارت صمت و ... تبادل اطلاعات صورت گرفت و در این راستا طرحی نوشته شد که در ششمین جلسه ستاد ملی تالاب های کشور به تصویب رسید.
کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: توفان بیش از ۲ هزار نفر را در سیستان و بلوچستان راهی بیمارستان کرد مدارس ابتدایی بخش مرکزی سرخس به دلیل هجوم ریزگردها فردا تعطیل است کارشناس محیط زیست: باید سبک زندگی خود را تغییر دهیم وگرنه باید برای شرایط وخیم تر مانند اصفهان و سمنان و یزد آماده شویم